کاروانسرای قصر بهرام

قصر بهرام، ساختمان تاریخی دوره ساسانی در جنوب گرمسار است که توسط شاه بهرام ساسانی ساخته شده و در دوره صفویه توسط شاه عباس بازسازی شد. این مکان در جنوب شرقی شهر جوادآباد واقع شده و به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار گرفته است. برای دسترسی به قصر بهرام، بهترین مسیر از شهر گرمسار و جاده خاکی سنگفرش می‌باشد. برای ورود به پارک ملی کویر و بازدید از این تاریخی‌ترین ساختمان نیاز به اخذ مجوز از اداره کل محیط زیست استان سمنان دارید. این منطقه همچنین شامل کاروان‌سرای عین‌الرشید و بقایای یک حرم‌سرا است که بازدید از آن‌ها نیز امکان‌پذیر است.

کاروانسرای قصر بهرام گرمسار ،در دوره ساسانی توسط شاه بهرام ساسانی ساخته شد اما مدتی بعد شاه عباس صفوی آنر ا بازسازی و از آن به عنوان کاروانسرا استفاده کرد. کاروانسرای قصر بهرام در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۵۴ به جمع آثار ملی پیوست و بهترین نقطه در پارک ملی کویر از منظر گسترش اکوتوریسم شناخته شده است. این کاروانسرا از جاذبه های باارزش استان سمنان می باشد .کاروانسرای قصر بهرام که با نام‌های کاروانسرای شاه عباسی و رباط سیاه‌کوه نیز شناخته شده است. به گفته‌ی ایرج افشار، این بنا از آن رو قصر بهرام گور نامیده شده که، به گفته‌ی شکارچیان و مسافران، بهرام پنجم ساسانی (۴۲۱ – ۴۳۸ میلادی) در همین نواحی شکار می‌کرد. روزی بهرام در باتلاق‌های نمکین اطراف سفیدآب و بیابان مخوف ریگ جن فرو رفت و دیگر برنگشت. به گفته‌ی احمد مستوفی‌الممالک، که خاندانش در اینجا شکار می‌کردند، در این منطقه تا همین چند دهه‌ی پیش گورخرهای زیادی وجود داشت. اما از اوایل دهه‌ی ۱۳۶۰ هیچ گورخری در این منطقه مشاهده نشده است.

پنجاه كيلومتر خاكي
نياز به اخذ مجوز از محيط زيست سمنان
كاروانسرا بسيار زيبا و كمي متفاوت با ساير كاروانسراهاي كشور از لحاظ متريال ساخت

محلی مناسب برای رصد آسمان شب همراه اقامتی به سبک شاه عباس

مدیر کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان بر تسهیل راه دسترسی گردشگران به منطقه سیاه کوه و کاروانسرای قصر بهرام تاکید کرد.

به گزارش ایسنا، «حسین خواجه‌بیدختی» در حاشیه بازدید به همراه جمعی از مسئولان استان از منطقه پارک ملی کویر و قصر بهرام گفت: باید راه دسترسی گردشگران و طبیعت‌گردان داخلی و خارجی به منطقه گردشگری سیاه کوه تسهیل شود.

وی ابراز امیدواری کرد: جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی و واگذاری کاروانسرای قصر بهرام بتواند نقش موثری در افزایش ارائه خدمات به مراجعان و گردشگران داشته باشد. قابلیت‌های مجموعه قصر بهرام زمینه اجرای طرح احیاء و باز زنده‌سازی این کاروانسرا را فراهم کرد و در حال حاضر امکان اقامت در این مجموعه فراهم شده است.

بیدختی ادامه داد: فاز اول مرمت این بنای تاریخی با انجام سفید کاری هشت باب از حجره‌ها، مرمت و بازسازی شاه نشین،کف سازی ایوان حجره‌ها و شاه نشین، ایجاد و ساماندهی آشپزخانه و سرویس بهداشتی داخل مجموعه و تجهیز امکانات رفاهی در شاه نشین و حجره ها انجام شده است.

او با بیان اینکه یکی از اهداف برگزاری این نشست، تسهیل ورود گردشگران به منطقه پارک ملی کویر و مجموعه بناهای تاریخی سیاه کوه است، افزود: این نشست در محل کاروانسرای قصر بهرام و با حضور نماینده مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی، معاون عمرانی استانداری، مدیر کل راه و ترابری استان و معاون اداره کل محیط زیست استان برگزار شد.

در این نشست مقرر شد برای دریافت ورودی از طبیعت گردان و گردشگران به منطقه تسهیلات ویژه‌ای در نظر گرفته شود و با همکاری استانداری سمنان و از محل اعتبارات استانی بخشی از مبلغ ورودی به پارک ملی کویر به عنوان یارانه به اداره کل محیط زیست پرداخت شود. بر این اساس مقرر شد از گردشگرانی که به منطقه سفر می‌کنند مبلغ ورودی دریافت نشود و مجوز ورود به پارک ملی کویر نیز در همان محل ارائه شود.

از دیگر مصوبات این نشست، اجرای ادامه راه دسترسی به پارک ملی کویر و منطقه نمونه گردشگری سیاه کوه، توسط اداره کل راه استان و با همکاری اداره کل محیط زیست استان است.

معاون عمرانی استاندار سمنان و نماینده مردم شهرستان‌های گرمسار و آرادان در مجلس شورای اسلامی نیز در بازدید از مجموعه قصر بهرام، از تلاش‌های اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان برای مرمت و آماده سازی این مجموعه برای اسکان گردشگران قدردانی کردند.

قصر بهرام، یکی از اقامتگاه‌های میان راهی دوره صفوی است که در دل کویر مرکزی ایران در منطقه نمونه گردشگری پارک ملی کویر و نزدیک دریاچه نمک واقع شده است. یکی از مزیت‌های سفر به قصر بهرام، بازدید از جاده تاریخی سنگفرش و مشاهده دو کاروانسرای دیگر در نزدیکی این کاروانسرا است، کاروانسرا های 'عین الرشید' و 'سفید آب' دو کاروانسرایی هستند که در نزدیکی قصر بهرام قرار دارند.

قرارگرفتن قصر بهرام در منطقه محافظت شده پارک ملی کویر، نیز جزو مواردی است که جذابیت این کاروانسرا را بیشتر می‌کند، محیط زیست منحصر به فرد و ویژه پارک ملی کویر همراه با گونه‌های نادر جانوران و پرندگان، این منطقه را به یکی از دیدنی‌ترین نقاط برای گردشگران تبدیل کرده است.

سه هزار نفر به طور سالانه از قصر بهرام بازدید می‌کنند که بیش از 200 نفر از این تعداد، گردشگر خارجی هستند.

هنر معماری ایرانی یکی از افتخاراتی است که سخن های زیادی درباره ی آن می توان گفت. این هنر در جای جای کشورمان جلوه گری می کند و در هر دیاری از خود ردی برجای گذاشته است.
یکی از یادگاری های تاریخی معماری ایران، کاروانسراهایی هستند که در میانه ی راه های پر رفت و آمد ایجاد شده اند تا فرصتی برای آسایش و استراحت کاروان ها فراهم آورند. با تلاش بشر برای راحت نمودن جابه جایی و مسافرت، راه ها روز به روز گسترش یافتند و وسایل حمل و نقل پیشرفت بسیاری کردند. با گذر زمان همین کاروانسراها که روزگاری از پر ازدحام ترین بناها به شمار می آمدند، از رونق افتادند و گرد فراموشی بر چهره شان نشست.
امروز که دیگر خبری از آن مسافرت های طاقت فرسا و سخت نیست، این بناهای دیدنی آرام گرفته اند و همچون میراثی ماندگار برای سرزمین ما به حساب می آیند. با هم راهی یکی از کاروانسراهای تاریخی ایران می شویم که در گوشه ای از سمنان و کویر گرمسار آرام گرفته استمعماری کاروانسرای قصر بهرام
آنچه پیش از همه به چشم می آید ظاهر مربع شکل کاروانسرای قصر بهرام است و پس از آن دیواره ی سفید مایل به کرم رنگ آن جلب نظر می کند. این دیواره از تختهﺳﻨﮓ ﻫﺎﻯ بزرگ آهکی ساخته شده که بسیار استادانه و با دقت بر روی هم چیده شده اند. در نزدیکی کاروانسرا کوهی موسوم به سیاه کوه قرار دارد و از ﺭﮔﻪ ﻫﺎی ﺳﻨﮕﯽ ﻧﺮمی تشکیل شده که تراشیدن آنها بسیار آسان است. مقدار زیادی از این سنگ ها را می توان در بنای قصر بهرام دید که با دقت مخصوصی در دیواره ها به کار رفته اند و نشان از به کار بردن ﺍﺻﻮﻝ ﺣﺠﻢ ﺷﻨﺎﺳﯽ توسط سازنده دارند.
برج هایی بلند‌ و نیم د‌ایره در چهار گوشه ی بنا قرار دارد که به صورت ﭼﻨﺪ ﻭﺟﻬﻰ ساخته شده اند و همچون نگهبانانی استوار به نظر می رسند.
شباهت زیاد این بنا به کاروانسراهای شهری و الگوگیری ضعیف آن از کاروانسراهای میان راه باعث شده است تا برخی کارشناسان، این ساختمان را محلی برای اقامت شاهان صفوی د‌ر مواقع شکار و سفرهای سلطنتی ﺑﻪ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﯾﺎ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ بدانند.
در کاروانسرای قصر بهرام، برای اضافه کردن تزیینات، سطوح یکپارچه را در هم شکسته و به سطوح متعدد تقسیم کرده و به منظور خلق جلوه ای تازه، ﺳﻄﻮﺡ ﺍﺳﺘﻮﺍﻧﻪ ﺍی نیز به ﺳﻄﺢ ﻫﺎی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ شکل تبدیل شده اند.
ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻋﻼءﺍﻟﺪﯾﻦ ﺩﺭ ﻭﺭﺍﻣﻴﻦ ﻭ ﺑﺮﺝ ﻃﻐﺮﻝ ﺩﺭ ﺭی ﻧﻴﺰ از نظر تزیینات معماری شباهت بسیاری به این بنا دارد اما مصالح به کار رفته در کاروانسرای قصر بهرام، ﻣﺤﮑﻢ ﺗﺮ ﻭ ﺩﺭﺷﺖ ﺗﺮ هستند. مصالح متفاوت و ساختار تازه ی این ساختمان این احتمال را به وجود می آورد که ﮐﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ از ابنیه ی دیگر منطقه ی خاورمیانه الهام گرفته باشد..ساختار کاروانسرای قصر بهرام، دارای نقشه ای چهار ایوانی است و ﭘﻼﻥ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ را به نمایش می گذارد با این تفاوت که ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ، د‌و د‌روازه شمالی و جنوبی وجود دارد و ﺍﻳﻮﺍﻥ ﺟﻨﻮﺑﻰ به ﻋﻨﻮﺍﻥ راهی برای ﺩﺳﺘﺮﺳﻰ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻛﻮﻩ مورد استفاده قرار می گرفته است.
یکی از سردرهای بنا به شکل یک برجستگی ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﮑﻞ از دیوار بیرون زده است و سردر دیگر ﺩﻭ ﻃﺎﻕ ﻧﻤﺎ ﯾﺎ ﻃﺎﻗﭽﻪ دارد. ﺗﺰﯾﻴﻨﺎﺕ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎی ﺁﺟﺮی ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻃﺎﻕ ﻧﻤﺎﻫﺎ ﻭ پیرامون ﻃﺎﻗﭽﻪ دیده می شود.
درِ ورودی به سمت شمال باز می گردد و در بالای آن سردری به چشم می خورد که بسیار هنرمندانه با سنگِ تراش خورده یِ بزرگ و یک تکه ای تزیین شده است. دو اتاقک در دو طرف این سردر قرار دارد که به احتمال زیاد، کاربری خانه را داشته اند. سنگ هایی سوراخ دار در قسمت ورودی قرار داشتند که ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺩﺭﺏ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﻫﺎی ﻭﺭﻭﺩی ﺑﺮ ﺭﻭی آنها می چرخیده است.

قصر کاروانسرا های ایران ، سازه ای سنگی ، مجلل ، زیبا ، با عظمت در دل پارک ملی کویر . کاروانسرایی در دل جاده ابریشم که سال های سال منزلگاه مردمانی بوده است که از این مسیر و جاده سنگفرش گرمسار عبور می کردند.یحی از بکر ترین نقاط ایران با آلودگی صوتی و نوری بسیار پایین مناسب رصد و طبیعت گردی و گذران شب. قصر بهرام به واضح قصر کاروانسراهای ایرانی است و ‌نگینی یگانه در بین آنها.مسیر دسترسی به آن قدری سخت است و به همین دلیل هنوز بکر و منحصر به فرد باقیمانده است.برای رسیدن به این قصر باید ابتدا از محیط زیست استان سمنان مجوز های لازم را اخذ نمایید تا بتوانید به پارک ملی کویر وارد شود در غیر این صورت به هیچ وجه امکان ورود وجود ندارد.