تاج محل

تاج محل یک مقبرهٔ باشکوه در شهر آگرا، هند است که به دستور شاه جهان، امپراتور مغول، برای یادبود همسرش ممتاز محل ساخته شد. این بنای سفید مرمری یکی از عجایب هفتگانه جدید جهان و یکی از شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می‌رود. ساخت تاج محل در سال ۱۶۳۲ میلادی آغاز شد و حدود ۲۰ سال طول کشید تا تکمیل شود.

بنایی زیبا با پیشینه‌ای جالب...

من 2بار از تاج محل بازدید کردم، بنای یادبود و مقبره بسیار زیبا و چشم نواز با معماری کاملا مشابه مسجدهای اصیل و قدیمی ایرانی ساخته شده به دستور شاه جهان.
وقتی وارد محوطه و باغ تاج محل میشید انگار به یک باغ ایرانی بسیار بزرگ و باشکوه وارد میشوید. درختان زیبا و سر به فلک کشیده یک محیط فوق العاده فراهم کرده.
پیشنهاد میکنم حتما حتما حداقل یک بار از این بنای باشکوه دیدن کنید

تاج محل (به هندی: ताज महल) از پرآوازه‌ترین بناهای جهان و آرامگاه زیبا و باشکوهی است که در نزدیکی شهر آگرا و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی پایتخت هندوستان واقع شده‌است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به‌شمار می‌رود.[۳] بر اساس کتاب نقش فارسی بر احجار هند، این بنا به دستور شاه جهان، پنجمین پادشاه گورکانی هند به خاطر یادبود همسر ایرانی‌اش بنام ارجمند بانو که در سال ۱۰۱۵ قمری یا ۱۰۴۰ شمسی در سفری جنگی به‌هنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده است. خود شاه‌جهان نیز بعدتر در همان‌جا به خاک سپرده شد.[۴]
معماری این ساختمان ترکیبی از معماری ایرانی و معماری گورکانی است و در ساخت آن ۲۰٬۰۰۰ هنرمند به رهبری معمار ایرانی، احمد لاهوری و برادرش حمید لاهوری شرکت داشته‌اند[۵][۶] در برخی متون نیز از عیسی خان شیرازی و امانت خان شیرازی طغرانویس، نام برده شده‌است که گویا خوشنویسی کتیبه‌های در و دیوارهای تاج محل به امانت خان واگذار شده بوده‌است.[۷]

آغاز ساخت تاج محل سال ۱۶۳۲ میلادی (۱۰۴۲ خورشیدی) بوده و در سال ۱۶۴۷ میلادی (۱۰۵۷ خورشیدی) تکمیل شده‌است.[۸] برای ساخت این بنا در زمان خود ۳۲ میلیون روپیه هزینه شده است. این مبلغ امروزه برابر با ۵۲٫۸ میلیارد روپیه هند و ۸۲۷ میلیون دلار آمریکاست. تاج محل در سال ۱۹۸۳ در لیست میراث جهانی یونسکو با عنوان «جواهر هنر اسلامی در هند و یکی از شاهکارهای تحسین شده میراث جهانی» به ثبت رسید.[۹]

تاج محل بر اصول طراحی معماری گورکانی اولیه و معماری ایرانی بنا شده‌است. انگیزهٔ ایجاد این اثر، از موفقیت ساختمان‌های دودمان تیمور و گورکانی، از جمله گور امیر (مقبرهٔ تیمور در سمرقند)،[۱۵] آرامگاه همایون، مقبره اعتمادالدوله و مسجد جامع دهلی در دهلی ریشه گرفته بود. با وجود بنای اکثر بخش‌های ساختمان‌های گورکانی بر ماسه‌سنگ سرخ، شاه جهان درخواست استفاده از سنگ مرمر سفید تزیین‌شده با گوهرسنگ داشت. ساختمان‌های تحت حمایت او به سطوح تازه‌ای از تهذیب رسیدند.[۱۶]

کاخی زیبا و بینهایت با معماری منحصر به فرد و با گیاهانی سبز و زیبا که حیاط کاخ را تزئین کرده اند.
حوضی با طول زیاد که وسط باغ را زینت بخشیده است.

تاج محل مقبره شاه گورکانی شاه جهان و همسرش ارجمند بانو بیگم ملقب به ممتاز محل است. این بنا در سال ۱۰۲۵ هجری خورشیدی در شهر آگره هند ساخته شده است. این بنا یکی از عجایب هفت گانه جدید و مایه مباهات ایرانیان است.
ساخت این بنا به عهد گورکانیان (تیموریان) هند باز می‌گردد. در زمان فرمانروایی گورکانیان در هند، گورکانیان ایران از بین رفته بود و خاندان صفوی به روی کار آمده بودند. اگرچه گورکانیان از نوادگان چنگیزخان مغول بودند اما در دربار گورکانیان هند، فارسی زبان رسمی بود و فرهنگ ایرانی نفوذ قابل توجهی در این دربار داشت. به همین دلیل معماری تاج محل کاملا ایرانی است.
شاه جهان پس از مرگ همسرش این بنا را بنا بر وصیت او ساخت تا در آن آرام بگیرد. خود شاه جهان نیز پس از مرگ در همین بنا آرام گرفت. این بنا در شهر آگرا (پایتخت هند در آن زمان) ساخته شد. احمد لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری سرمعماران ایرانی سازنده تاج محل بودند. این بنای بزرگ، در یک باغ پهناور ۱۸ هکتاری قرار دارد، که در مرکز این باغ یک نهر آب طولانی وجود دارد که به شیوه باغ‌های ایرانی ساخته شده‌است.
در داخل آرامگاه یا درگاه تاج محل (از عجایب هفتگانه جدید جهان در یونسکو) قبر شاه جهان و ارجمندبانو وجود دارد که با سنگ مرمر یکپارچه تزئین شده‌است و کنار سنگ مرمر قبر سمت راست به خط نسخ فارسی رایج دوره صفویه نوشته‌ای حک شده است.

این بنا به دستور شاه جهان، پنجمین امپراتور گورکانی هند به منظور یادبود همسرش بنام ارجمند بانو بیگم مشهور بهممتاز محل که در سال ۱۶۳۲ یا ۱۶۳۱م در سفری جنگی به‌هنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده‌است. خود شاه‌جهان نیز بعدتر در همان‌جا به خاک سپرده شد.
این ساختمان بر پایه مخلوطی از، هندی و باستانی بنا شده‌است و در ساخت آن ۲۰٬۰۰۰ هنرمند و معمار از نقاط مختلف آسیا به‌خصوص شبه قاره هند، آسیای میانه وآناتولی شرکت داشته‌اند.
آغاز ساخت تاج محل سال ۱۶۳۲م (۱۰۴۲ ش) بوده و در سال ۱۶۴۷م (۱۰۵۷ ش) تکمیل شده‌است.
احمد لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری (سده یازدهم هجری) سرمعماران سازنده تاج محل در هندوستانبوده‌اند.در برخی متون نیز از عیسی خان شیرازی وامانت خان شیرازی طغرانویس، نام برده شده‌است، که گویاخوشنویسی کتیبه‌های در و دیوارهای تاج محل به امانت خان واگذار شده بوده‌است
شاه جهان جایگاهی را در کنار «رود یمونا جمنا» برای این بنای بزرگ برگزید. تاج محل آرامگاهی است با ۵۸ متر بلندی، ۵۶ متر پهنا که در نزدیکی اگرا در ایالت اوتار پرادشهندوستان بر روی یک تخته عظیم ۱۰۰ متر × ۱۰۰ مترمرمرین ساخته شده‌است. این بنای بزرگ، در یک باغ پهناور ۱۸ هکتاری قرار دارد، که در مرکز این باغ یک نهر آب طولانی وجود دارد که به شیوه باغ‌های ایرانی ساخته شده‌است.
شاه‌جهان قصد داشت برای خود نیز آرامگاهی در کران دیگر «رود جمنا» و برابر آن بسازد و این دو بنا را با پلی به یکدیگر متصل سازد به نشانه آنکه پیوند او و همسرش از جریان زمان هم درمی‌گذرد. قرار بود که بر خلاف نمای تاج محل که از مرمر سفید است، آرامگاه شاه از مرمر سیاه باشد. اما سرنوشت بر این شد که آرامگاه دوم هرگز برپا نشود و شاه در کنار همسرش آرام گیرد.
تاج محل از سال ۱۹۸۳ جزو میراث جهانی یونسکودرآمده و در نظر سنجی بزرگ جهانی در سال ۲۰۰۷ میلادی که در ۸ ژوئیه همان سال نتیجه آن اعلام گردید این بنا در شمار یکی از عجایب هفتگانه جهان در دوران حاضر شناخته شد.
در دو طرف بنای اصلی دو بنای کوچکتر و قرینه به‌چشم می‌خورد که در سمت غرب یک مسجد سه‌گنبدی وجود دارد که از ماسه‌سنگ (قهوه‌ای مایل به قرمز) ساخته شده و در شرق بنایی است که زمانی به مثابه مهمان‌سرا به کار می‌رفته‌است.
گیوین هامبلی، نویسنده کتاب «شهرهای هندوستان گورکانی»، می‌نویسد که ریشه‌های ایرانی تاج محل، نخستین و پایدارترین برداشتی خواهد بود که یک دانش‌پژوه رشته معماری اسلامی با دیدن این بنای یادبود حاصل می‌کند. به نظر او، تاج محل یک نمونه از معماری صفوی است و در واقع، نمایانگر حد اعلای نبوغ ایرانی در هنر معماری در خاک هند است. هامبلی با استناد به سخنان هرمان گوتز، کارشناس تاریخ هنر، می‌افزاید: «تاج محل از بهترین نمونه‌های معماری است که با ذوق و سلیقه صفوی انجام شده‌است… در تاج محل موارد معدود انحراف از ارتدکسی هنری صفوی را می‌توان مشاهده کرد که شامل» چتری‌های راجپوتِ «پیرامون گنبد و تفاوت‌هایی در تناسب میان گنبد و پایه آن می‌شود. گلدسته‌ها هم که احتمالاً با الهام از آرامگاه» محمود خلجی «در» ماندو «ساخته شده‌اند، اندکی متفاوتند. از غرایب روزگار است که که یکی از» عجایب جهان «که کمترین ارتباط را با هنر گورکانی (مغولی) دارد، به نمونه کلاسیک و نماد تمدن گورکانی تبدیل شده‌است.»